Tajlandia - informacje praktyczne

W Tajlandii spędziłam łącznie około dwóch miesięcy - czasem była ona celem samym w sobie, czasem trafiałam do niej przejazdem, np. jadąc z Kambodży do Birmy czy wracając z Malezji lub Kambodży (loty z Bangkoku do Polski są zazwyczaj dużo tańsze niż z Phnom Penh czy Kuala Lumpur). Zwiedziłam przede wszystkim centralną (Bangkok, Kanchanaburi, Ayutthaya) i północną (Chiang Mai, Chiang Rai, Chiang Khong) część kraju, a także wschodnie wybrzeże - przy granicy z Kambodżą (Koh Chang, Koh Mak).

Co powinniście wiedzieć, jadąc do Tajlandii? Przede wszystkim to, że podróżowanie po tym kraju jest bardzo łatwe. Turystyka stanowi tu istotne źródło dochodów, dlatego podróżni mogą liczyć na wszelkie udogodnienia - za odpowiednią cenę zawsze znajdzie się transport, wycieczka, nocleg, pomoc medyczna czy jedzenie. To ważna informacja dla osób, które organizują wyjazd na własną rękę po raz pierwszy. Oczywiście, jeśli ktoś chce, może poruszać się lokalnym transportem zamiast tzw. VIP busami, zwiedzać na własną rękę zamiast korzystać na miejscu z wycieczek zorganizowanych i jadać w miejscach, gdzie zamiast angielskiego menu stoi garnek z ryżem i dwa garnki z curry do wyboru, ale jeśli ktoś nie lubi / nie potrafi / nie ma ochoty organizować wszystkiego samemu, nie musi się o to martwić.

Pora na zwiedzanie Tajlandii - teoretycznie sezon zaczyna się w październiku / listopadzie i kończy na przełomie marca i kwietnia. Ja zazwyczaj wybierałam końcówkę sezonu i początek pory deszczowej, która wcale nie jest w Tajlandii aż tak dokuczliwa. Pierwsza połowa maja to zazwyczaj sporadyczne deszcze. Co więcej, pora deszczowa charakteryzuje się gwałtownymi, ale względnie krótkimi ulewami, które często mają miejsce w nocy lub o świcie. W praktyce jedynie w lipcu załapałam się w środkowej Tajlandii na większe opady - choć oczywiście, zdarzają się ulewy i powodzie, czego najlepszym przykładem jest tegoroczna jesień.

Transport - po Tajlandii można podróżować na wiele sposobów: przede wszystkim pociągami, samolotami, autobusami lub taksówkami (oraz oczywiście rowerem).
W Azji Południowo-Wschodniej funkcjonuje kilka tanich linii lotniczych, najpopularniejszą jest malezyjska Air Asia z głównym hubem w Kuala Lumpur. Warto rozważyć to rozwiązanie przy ograniczonym czasie i dlugich dystansach - np. z Bangkoku na Phuket czy do Chiang Mai. Przy korzystaniu z tanich linii warto pamiętać, że w Bangkoku są dwa lotniska - Suvarnabhumi, obsługujące połączenia międzynarodowe i Don Muang dla lotów wewnątrzkrajowych i dla tanich linii lotniczych (czyli np. dla lotów wspomnianą linią Air Asia). Lotniska te są od siebie dość mocno oddalone - warto wcześniej sprawdzić, na które z nich zakupiło się bilety i czy np. lot z Kuala Lumpur do Warszawy nie wiąże się z koniecznością transferu z jednego na drugie.
Inną opcją jest pociąg. To jedno z moich ulubionych rozwiązań - niezależnie od tego, czy chodzi o wygodny nocny pociąg do Chiang Mai lub do granicy z Malezją, czy też o tani (48 baht, czyli 5 złotych!) pociąg z Bangkoku do Aranyaprathet na granicy z Kambodżą. Podróż pociągiem trzeciej klasy ma swój urok - drewniane ławki, otwarte na oścież okna, wsiadający co chwilę sprzedawcy napojów, ryżu z mięsem i jajkiem, owoców... To wszystk sprawia, że zdecydowanie chętniej wsiadam w pociag, który nie dość, że jest tańszy, to jeszcze bezpieczniejszy niż autobus. Jedyny problem polega na tym, że biletów nie można kupić online - a w zasadzie można, ale trzeba je zamówić z wyprzedzeniem, odebrać w kasie dworca, dodatkowo zapłacić za przesyłkę, ewentualnie zamówić do hotelu i zapłacić za przesyłkę jeszcze więcej (i jeszcze na dodatek wiedzieć, w którym hotelu się będzie).
Niestety, nie każda trasa jest możliwa do pokonania koleją, dlatego czasem pozostaje wyłącznie autobus lub minibus (chyba że ktoś chce zapłacić za taksówkę, co przy czterech osobach niekoniecznie musi być o wiele droższym rozwiązaniem niż autobus). Tak rzecz ma się w przypadku podróży na Koh Chang czy dalej, do przejścia granicznego z Kambodżą w Koh Kong. Ja wolę autobusy niż minibusy - jest w nich zdecydowanie więcej miejsca na nogi, z mojego doświadczenia wynika też, że są mocniej klimatyzowane. Minibusy mogą być odrobinę szybsze. Jeśli chodzi o transport busem, zazwyczaj można się targować (np. w przypadku Koh Chang tylko niektóre połączenia z dworca Ekkamai są obsługiwane przez linie państwowe i cena biletu jest sztywna; w przypadku kupna bilety w hotelu, cena zawsze jest do negocjacji).
Autostop jest rozwiązaniem mało w Tajlandii znanym i raczej z tego względu nie polecanym, chociaż czytałam relacje osób, którym się to udawało (ja podróżowałam autostopem po Malezji i tam działa to świetnie, mimo że też nie jest to zbyt popularna forma transportu).
Rower to najlepsza opcja, ale na ten temat napiszę jeszcze niejeden post :)
Jeśli chodzi o przemieszczanie się po mieście, w Bangkoku testowałam autobusy, ale jest to rozwiązanie dla cierpliwych, nieźle działa za to metro, tyle że nie dojeżdża w najbardziej popularne dzielnice turystyczne. Moim ulubionym rozwiązaniem jest... tramwaj wodny, czyli łodzie pływające wzdłuż rzeki Chaopraya, nad którą leży Bangkok - można się nimi dostać do bardziej i mniej znanych miejsc, docierają do Chinatown, Pałacu Królewskiego, w okolice backpackerskiego zagłębia, czyli Khao San Rd. i Rambuttri Rd. Linie są oznaczone różnymi kolorami, a bilety kosztują od 3 do 15 baht (ok. 40 groszy - 2 złote), przy czym oczywiście jest też droższa linia turystyczna (bodajże 35 baht), istnieje również możliwość wynajęcia prywatnej łodzi. Plusem łodzi jest też przyjemna bryza, umożliwiająca złapanie oddechu od parnego i wilgotnego Bangkoku.
Po samym mieście można przemieszczać się taksówkami (cenę warto wcześniej negocjować, inaczej z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością sporo przepłacimy) lub tuk tukami, czyli rodzajem rikszy będącej połączeniem motoru z przyczepą. Tuk tukiem trzeba się przynajmniej raz przejechać - dla samej rozrywki (i oczywiście trzeba negocjować cenę). Ja w tuk tuku siedziałam może z 3 razy, zazwyczaj jednak wybierałam łódź. Standardowy przejazd taksówką czy tuk tukiem po centrum powinien kosztować ok. 80 baht (10 złotych).

Noclegi
Noclegi w Tajlandii to temat rzeka. Sone ą znacznie tańsze niż w Polsce, ale warto zwracać uwagę na standard, bo ten bywa różny. W szczycie sezonu warto wcześniej zrobić rezerwację (ja korzystam z booking.com, popularne są też agoda.com czy hostelworld). W tzw. niskim sezonie można przejść się po okolicy i wybrać najlepszy hotel / hostel / bungalow, negocjując przy okazji cenę. Wymienione w poprzednim zdaniu trzy kategorie miejsc noclegowych należą do najbardziej popularnych (choć oczywiście można też szukać noclegu na airbnb czy poprzez couchsurfing, a nawet spać w namiocie - zakładam jednak, że osoby znające i chcące skorzystać z takich opcji nie czytają tego wprowadzenia, tylko same działają w temacie  ;) ).
Hotele są rozwiązaniem, które wybieram najrzadziej, głównie z uwagi na koszty. Jednak są one nadal stosunkowo niedrogie, a wielu z nich znajdzie się basen czy inne wypasy.
Hostele można znaleźć na każdym kroku we wszystkich popularnych wśród turystów miejscach - często w hostelu oprócz pokojów wieloosobowych (tzw. dormy, czyli domitoria) dostępne są również pokoje jedno- czy dwuosobowe, które jednak rzadko mają prywatną łazienkę.  Ceny za noc w hostelu potrafią być absurdalnie niskie - w Chiang Mai za świetny hostel w centrum płaciłam 100 baht (12 złotych) za noc, a właściciel pozwalał mi trzymać w środku rower, pośredniczył w wypożyczeniu taniego i porządnego skutera i zawsze z uśmiechem odpowiadał na wszystkie pytania. W Bangkoku nocowałam w hostelach o baaardzo różnych standardach. Do tej pory wspominam pierwszą noc podczas pierwszej podróży do Tajlandii, kiedy upatrzony przeze mnie hostel okazał się być zamknięty (zjawiłam się tam ok. 2 w nocy) i po długich poszukiwaniach udało mi się w końcu znaleźć jakiś pokój jednoosobowy z obskurnymi, betonowymi ścianami i głośno chodzącym wentylatorem (a był to przy okazji chyba mój najdroższy w życiu nocleg w tym kraju). Swego czasu uwielbiałam hippisowski hostel Flapping Duck, ale podczas mojego ostatniego pobytu pogorszył się im standard, co chyba było związane z chwilową nieobecnością właściciela. W Bangkoku generalnie polecam noclegi w bocznych uliczkach od Samsen Road: jesteśmy blisko Khao San Road i wszelkich turystycznych usług, a jednocześnie mamy trochę ciszy i spokoju w nocy.
Bungalowy są popularnym rozwiązaniem na wyspach. Kto z nas nie marzył o bambusowym domku pod palmami? W Tajlandii to marzenie można spełnić za bardzo niewygórowaną cenę (która oczywiście również zależy od standardu, ale zdarzyło mi się mieć domek z łazienką na Koh Chang za 30 zł za noc).
Główna rada przy wyborze noclegu brzmi - obejrzyjcie miejsce sami albo przeczytajcie opinie w internecie, dotyczące lokalizacji, czystości i standardu. Ja mogę mieszkać w naprawdę spartańskich warunkach, ale nie chcę zasuwać przez pół wyspy na plażę ani brzydzić się wejść do łazienki.

Jedzenie (i picie)
Tajlandia nie byłaby takim rajem turystycznym, jakim się stała, gdyby nie cudowne jedzenie. O dziwo, pad thai, czyli w europejskie świadomości tajski klasyk, wcale nie jest popularny wśród Tajów. Jednak jako że zrobił (w pełni zasłużenie!) furorę wśród obcokrajowców,  obecnie można go dostać w większości miejsc. Najczęściej występuje w wersjach z kurczakiem, krewetkami lub tofu.
Moje ulubione danie, które polecam przy pierwszym zetknięciu z Azją - ponieważ nie jest pikantne - ro ryż smażony (khao pad) z jajkiem, warzywami i, do wyboru, krewetkami, kalmarami lub kurczakiem. Moim zdaniem wersja z kalmarami jest najlepsza - do tego skropiona sokiem z limonki. Smażony ryż to jedno z tańszych dań, w ulicznych jadłodajniach kosztuje 4-5 złotych.
Poza tym tajska kuchnia to całe bogactwo innych dań, których nie sposób wymienić w jednym artykule. Zupy (w tym najpopularniejsza Tom Kha z mlekiem kokosowym), curry, różne dania z ryżu, duszone i smażone warzywa, owoce morza, a także sprzedawane na ulicach szaszłyczki, grillowane banany, świeże owoce pokrojone i spakowane do torebeczki (z dołączoną mniejszą torebeczką z mieszanką cukru i chilli) - z pewnością każdy znajdzie tu coś dla siebie. Warta polecenia jest pikantna sałatka z zielonej papai (som tam) z chilli, zieloną fasolką i orzeszkami ziemnymi. Warto spróbować również owoców - mango, małych bananów, gujawy, ale też owoców zbliżonych do liczi: mangostanów, rambutanów czy longanów. Owoce występują również (głównie w bardziej turystycznych miejscach) w formie shake'ów czy świeżo wyciskanych soków; tu polecam zwłaszcza sok z granatu, a odradzam szejka z duriana, najbardziej śmierdzącego owocu świata - choć samego duriana warto spróbować, mi całkiem smakował, ale musi być bardzo świeży i najlepiej schłodzony, wtedy tak nie śmierdzi. W Bangkok, w bardziej turystycznych miejscach - przede wszystkim na Khao San Rd. - można spróbować też smażonych insektów czy skorpiona. O ile w Tajlandii jest to raczej atrakcja turystyczna, o tyle w Kambodży czy Laosie rzeczywiście stanowią one popularny składnik pożywienia, są przy tym całkiem smaczne (piwo zagryzane prażonymi świerszczami na laotańskim odludziu to jedno z najlepszych wspomnień, jakie mam z tego kraju).
W Azji Południowo-Wschodniej mało popularny jest nabiał, co wiąże się m.in. z faktem, że nie hoduje się tu raczej krów mlecznych. Jedyna forma mleka, na jaką można się natknąć wszędzie, to mleko skondensowane, z którym serowana jest mrożona kawa i herbata. O ile herbata w takim wydaniu niespecjalnie mi smakowała, o tyle kawa jest naprawdę niezła!
Alkohol w Tajlandii jest dość drogi i słabej jakości. Tajowie alkoholu raczej nie piją (chyba że młodzi), jest to sprzeczne z naukami buddyjskimi. W sklepach alkohol można kupić wyłącznie w określonych porach. Serwuje się głównie piwo (miejscowe marki, czyli Chang, Singha, Archa i Leo), baaardzo podłą whisky i drogie alkohole z importu. Niepiwoszom może doskwierać brak wina - to, które można dostać w sklepach, jest dość drogie i niezbyt wysokiej jakości. W knajpach popularne są tzw. buckets - wiaderka wypełnione drinkiem - zazwyczaj wódką lub rumem z dodatkiem napoju gazowanego i słodkiego syropu.

Usługi
W Tajlandii branża turystyczna jest bardzo rozwinięta. W każdym hotelu można kupić wycieczkę zorganizowaną, bilet na autobus, zamówić taksówkę. W popularnych wśród turystów miejscach bez problemu dogadamy się po angielsku.
W każdym mieście działają sklepy sieci 7/11, które mają niezły asortyment, a co najważniejsze, są klimatyzowane, więc można się wnich schłodzić :) W 7/11 kupimy kosmetyki, przekąski, dania gotowe, które na miejscu zostaną podgrzane, kawę mrożoną, alkohol czy znaczki na listy.
Tajlandia jest krajem rozwiniętym na tle sąsiadów - bardziej niż Laos, Birma i Kambodża, chyba jednak pozostaje w tyle za Malezją. W Bangkoku bez problemu możemy skorzystać z pomocy lekarskiej na wysokim poziomie (szpitale są moim zdaniem utrzymane w lepszym standardzie niż w Polsce), oddać rower do profesjonalnego serwisu, wypić drinka w barze na szczycie wieżowca, zamówić u krawca porządny garnitur w dobrej cenie... Możemy też oczywiście po prostu włóczyć się po mieście, podglądać warany w parku Lumpini, próbować nowych smaków w Chinatown, czy zwiedzać świątynie - jednak gdybyśmy mieli jakiś kaprys, w tym mieście prawdopodobnie da się go spełnić.

Ceny
Ceny w Tajlandii są niższe niż w Polsce - dotyczy to zwłaszcza jedzenia na ulicy. Oczywiście, koszt zawsze zależy od standardu, jednak za kilka złotych można się najeść, za 3 złote kupić kawę mrożoną, a za 10 złotych przejechać się taksówką. Ceny są wyższe na wyspach niż na lądzie i w dzielnicach turystycznych niż poza nimi. Jedzenie będzie tańsze w ulicznych jadłodajniach niż w restauracji. Nocleg można znaleźć za 10-15 złotych w dormitorum albo za kilkaset w pięciogwiazdkowym hotelu. Najdroższe są wycieczki zorganizowane, transporty minibusami, alkohol i tzw. western food. Z drugiej strony, litr wody z automatu (na ulicach porozstawiane są maszyny, w których można napełnić butelki pitną wodą ozonowaną) kosztuje 10 groszy, za 2 złote dostaniemy ogromną kiść bananów lub szaszłyka na ulicy, a wspomnienia z wyjazdu będą bezcenne!

Chiang Mai - Songkran i przygotowanie do wyprawy rowerowej

"Wypoczynkową" część pobytu w Tajlandii postanowiłam zakończyć w Chiang Mai, skąd planowałam ruszyć w dalszą drogę rowerem.

Po wizycie w Ayutthai, Kanchanaburi i kilkudniowym lenistwie na wyspie Koh Mak odwiozłam przyjaciółkę do Bangkoku na samolot do Polski, a sama wsiadłam w pociąg jadący na północ, do Chaing Mai. Nie było to zresztą takie proste - akurat miał się zacząć Songkran, czyli buddyjski Nowy Rok, który przypomina naszego Śmigusa Dyngusa, tylko w zwielokrotnionej skali. Największa songkranowa zabawa jest zaś na wyspach, w Bangkoku i właśnie w Chaing Mai. Wynika to z faktu, że stare miasto w Chiang Mai zbudowane jest na planie kwadratu otoczonego murami obronnymi i fosą, zaś wzdłuż fosy, wokół starego miasta, biegną cztery ulice. Podczas Songkranu te ulice zamieniają się w pole wodnej bitwy - od świtu do zmierzchu zarówno Tajowie, jak i turyści krążą wzdłuż murów z wiaderkami na wodę z doczepionym sznurkiem, którymi czerpią wodę (wcześniej odkażoną) bezpośrednio z fosy. Niektórzy miejscowy nie patyczkują się z wiaderkami, tylko wsiadają na pakę pick-upa, ładują na nią beczkę z wodę (i często lodem) i tak wyposażonym pojazdem krążą wzdłuż fosy, oblewając wodą innych świętujących. Zdarzają się też osoby smarujące innym twarze kredą wymieszaną z wodą - zwyczaj ten został zapożyczony od mnichów kreślących ludziom na twarzy kredą znak błogosławieństwa.

Pierwotnie oblewanie się wodą podczas Songkranu miało charakter symboliczny i przebiegało zgoła odmiennie - buddyści oblewali wodą posągi Buddy w celu zmycia z siebie grzechów i pecha. Celebracja polegała również na wizytach w świątyniach i składaniu darów oraz - z uwagi na fakt, że Songkran to święto zjednoczenia - na odwiedzinach w domu. Młodzi ludzie wracali do rodzinnych miejscowości i spędzali ten czas w gronie bliskich. 

Później jednak dostrzeżono turystyczny i komercyjny potencjał tego święta, dlatego obecnie w głównych ośrodkach turystycznych tajski Nowy Rok przebiega nieco inaczej. Przyznaję, że nie bardzo miałam ochotę uczestniczyć w Songkranie, bojąc się ulicznych walk na wodę hord pijanych turystów, ale pozytywnie się zaskoczyłam. W zabawie brali udział zarówno obcokrajowcy, jak i Tajowie (głównie dzieci), było bezpiecznie i miło. Oblewanie wodą kończyło się o zmierzchu (czyli ok. 18), a zabawa odbywała się w zasadzie tylko na czterech głównych ulicach, co umożliwiało spokojne zwiedzanie starego miasta.

zabawa songkranowa w Chiang Mai

Jako że Songkran w Chaing Mai cieszył się sporym powodzeniem, nie powinno mnie dziwić, że spotkałam tam przypadkiem koleżanki z Polski, a także Christiana, którego poznałam wcześniej na Koh Mak. Nie narzekałam więc na samotność - zresztą podróże w pojedynkę mają to do siebie, że jeśli człowiek ma ochotę, zawsze znajdzie towarzystwo. Wiele osób, zwłaszcza z Europy Zachodniej, decyduje się w którymś momencie na kilkumiesięczną (czy nawet roczną) podróż po Azji. Zazwyczaj podróżują wtedy w pojedynkę, więc hostele pełne są ludzi chętnych na wspólną wycieczkę po okolicy czy wyjście na piwo. Ja z upływem czasu wręcz ograniczałam te kontakty, ciesząc się samotną podróżą.

Pobyt w Chiang Mai nie upłynął mi jednak tylko na ulicznych bitwach na wodę. Przede wszystkim zajęłam się poszukiwaniem roweru, co udało mi się nadzwyczaj szybko. Na grupie facebookowych służącej zakupowi / sprzedaży używanych rowerów w Chiang Mai opisałam swoje potrzeby i po chwili dostałam ofertę - niemiecki Stevens, rower trekkingowy, w pasującym rozmiarze u przyzwoitej jak na ten sprzęt cenie. Przesłałam ofertę do konsultacji przyjaciołom, którzy mają zdecydowanie większą wiedzę na ten temat. Po chwili odpisali, że cena jest ok i że jeśli rower będzie w dobrym stanie, to mam brać. Więc wzięłam. I na tym na tydzień zakończyłam przygotowania. 

Zamiast tego zajęłam się testowaniem lokalnych przysmaków i zwiedzaniem. Tuż obok mojego hostelu mieścił się targ, na którym sprzedawali śniadaniowy makaron ryżowy z jarmużem, jajkiem i wieprzowiną, a wieczorami najlepsze szejki z mango, marakui i bananów, szaszłyki, pad thaia, mango sticky rice oraz mnóstwo innych dań. 

najlepsze śniadanie!

a to już zupa w wiosce Hmongów nieopodal

Chiang Mai to również przede wszystkim świątynie. Jest ich mnóstwo i, jakkolwiek po pewnym czasie zaczynają się w pamięci zlewać w jedną całość, warto odwiedzić chociaż kilka - kilkanaście z nich. Ja bardzo lubię wchodzić do świątyni, siadać z boku, wyciągać przewodnik i, chroniąc się przed słońcem i upałem, odpoczywać czytając o danym miejscu.

świątynie w Chiang Mai

popularny motyw w tajskich świątyniach

Odwiedziłam też z koleżanką położony w okolicy klasztor buddyjski i świątynię Wat Umong, w którym wzięłyśmy udział w medytacji. Wat Umong to XIII-wieczna świątynia słynąca z systemu tuneli. Na nas większe wrażenie zrobił jednak znajdujący się na terenie obiektu "cmentarzyk" dla uszkodzonych statuetek buddyjskich. Trzymanie takiej uszkodzonej statuetki przynosi pecha, a jednocześnie nie wypada po prostu wyrzucić jej do śmieci. Rozwiązaniem jest więc świątynny cmentarzyk.

cmentarzyk dla uszkodzonych statuetek

Chiang Mai to równiez słynna Doi Suthep - położona poza miastem świątynia na wzgórzu. Można do niej dotrzeć "łączonymi" taksówkami (shared taxi), odjeżdżającymi spod jednej z bram. My z koleżanką zdecydowałyśmy się na alternatywną opcję i wypożyczyłyśmy skuter. Skutery w Azji są tanie, porządne, z mocnymi silnikami (ja zazwyczaj decyduję się na automatyczną Hondę 125 cc). Nikt nie kontroluje, czy mamy prawo jazdy, choć lepiej je posiadać, jeśli dojdzie do wypadku. I tutaj ważna uwaga - w Tajlandii nie honorują polskiego prawa jazdy, więc warto przed wyjazdem wyrobić tzw. międzynarodowe prawo jazdy. Kosztuje to 35 złotych i trwa około tygodnia, a zapewnia poczucie bezpieczeństwa i chroni przed ryzykiem odmowy wypłaty pieniędzy z ubezpieczenia w przypadku kraksy. My w każdym razie wyposażone w międzynarodowe prawo jazdy wynajęłyśmy na dwa dni hondę i pojechałyśmy na Doi Suthep. Z tą świątynią wiąże się moja ulubiona legenda o białym słoniu i świecącej, znikającej, replikującej się i samo-się-przemieszczającej kości Buddy (nie będę Wam psuć zabawy i spojlerować, ale polecam zapoznanie się z całą historią). Doi Suthep, a właściwie znajdująca się na wzgórzu o tej nazwie świątynia Wat Phra That, to jedno z najświętszych miejsc dla tajskich buddystów. Warto się tam wybrać. A przy tym, jeśli dysponuje się własnym środkiem transportu, można zrobić tak jak my i wybrać się dalej przez wzgórze na wycieczkę do wiosek zamieszkałych przez Hmongów - mniejszość etniczną wywodzącą siez  gór pobliskich Chin i Laosu, skąd uciekli przed prześladowaniami. Na Doi Suthep znajdują się dwie wiosku Hmongów - my przypadkiem ominęłyśmy pierwszą i krętą wąską ścieżką prowadzącą nad urwiskiem z lekkim strachem dojechałyśmy skuterem do drugiej, całkiem pustej. Przeszłyśmy się po okolicy, w jedynym sklepie w wiosce zamówiłyśmy zupę i deser z kruszonego lodu i słodkich syropów, po czym wróciłyśmy. Po drodze zahaczyłyśmy o plantację kawy, na której grupy badawcze z pobliskiego uniwersytetu (bodaj z wydziału botaniki) prowadziły badania. Jadąc dalej, dostrzegłyśmy przeoczony wcześniej drogowskaz do pierwszej wioski i z ciekawości tam wjechałyśmy. Znalazłyśmy się pośrodku skansenu, pełnego straganów z pamiatkami i w niczym nie przypominającego pierwszej wioski. Zresztą z drugiej strony, w tym momencie warto zadać sobie pytanie, czego oczekujemy i po co jeździmy w takie miejsca. Jest bowiem dość oczywiste, że mniejszości etniczne, które w tym regionie często mają bardzo ograniczone prawa w porównaniu do miejscowej ludności, w tym np. prawo do pracy czy obywatelstwa, próbują zarobić na tym, na czym mogą, czyli właśnie na swoim "egzotycznym" statusie - stąd skanseny, muzea, zdjęcia z "tubylcami" poprzebieranymi w stroje ludowe itd. Jeżei wszystko odbywa się z poszanowaniem praw i prywatności mieszkańców danej wioski, to uczestniczenie w takim widowisku może nadal być atrakcyjne i pouczające (o czym przekonam się później w niezwykle ciekawym muzeum w okolicach Chiang Rai). Tu jednak miałam wrażenie, że walor edukacyjny i poznawczy przegrał z aspektem komercyjnym. Być może to uczucie było pogłębione przez wizytę w pierwszej wiosce - w każdym razie wizytę w Doi Pui, czyli właśnie tej drugiej wiosce, wspominam ze znacznie mniejszym sentymentem.

dziecko z mniejszości Hmongów w Doi Suthep

pogadaliśmy sobie jak rowerzysta z rowerzystką

Na zakończenie pobytu w Chiang Mai, korzystając z faktu, że nadal mamy skuter, pojechałyśmy do Grand Canyon - czyli byłych kamieniołomów, wypełnionych wodą i zamienionych w aqua park. Można w nich skakać do wody ze skał, z wysokości 10 lub 15 metrów, bo ściany "basenu" są idealnie proste, a kamieniołom ma ponad 30 metrów głębokości. Trafienie tu nie nalezy do najprostszych zadań z uwagi na brak czytelnych kierunkowskazów, ale warto. Po wizycie w Grand Canyon odwiozłam Olę na autobus do Bangkoku, a sama zajęłam się przygotowaniami do dalszej podróży - powoli kończył mi się 30-dniowy okres, w którym miałam prawo przebywać na terenie Tajlandii.

Podróż rowerowa po Azji - reaktywacja bloga

Blog półtora roku temu umarł śmiercią naturalną, bo okazało się, że wrzucanie postów z tableta wieczorami, po spędzeniu całego dnia w trasie rowerowej, wymaga większej dyscypliny niż zakładałam. Postanowiłam jednak nadrobić zaległe posty i opisać półroczną, głównie rowerową, podróż po Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia - Laos - Wietnam - Kambodża - Tajlandia - Birma - Malezja - Sumatra - Malezja - Singapur - Malezja - Tajlandia). Podczas podróży spędziłam po miesiącu w Tajlandii, Laosie, Birmie i Wietnamie, dwa tygodnie w Kambodży, którą odwiedziłam już wcześniej (Tajlandię zresztą też, ale ten kraj jest o wiele większy, więc było dużo miejsc, które jeszcze chciałam zobaczyć), tydzień na Sumatrze, trzy tygodnie w Malezji i tydzień w Singapurze. Wpisy będę starała się uzupełniać o informacje praktyczne, zarówno z punktu widzenia potrzeb rowerzystów, jak i "zwykłych" turystów. Jeśli chcecie dowiedzieć się czegoś konkretnego, dawajcie znać w komentarzach

Kiedy już się wyrobię z zaległymi azjatyckimi postami, pojawią się kolejne - Bornholm na piechotę, zwiedzanie Izraela czy Stanów Zjednoczonych (niewykluczone, że dla urozmaicenia będę zamieszczać te wpisy na zmianę). Stay tuned!

Sumatra - przekraczanie równika rowerem

Powtórka z Kanchanaburi

W związku ze zmianą planów, w czwartek wstałyśmy wcześnie i złapałyśmy taksówkę na dworzec Thonburi, skąd o 7:45 odjeżdżał pociąg do Kanchanaburi. Pociągi jeżdżą 2 razy dziennie, podróż trwa 3 godziny i kosztuje 100 baht. Można też złapać busa z dworca południowego lub północnego. Autobusy jeżdżą częściej i podróż trwa godzinę krócej, ale uważam, że przejażdżka pociągiem to dodatkowa atrakcja.

W Kanchanaburi zarezerwowałyśmy nocleg w Canaan Guesthouse - bardzo przyjemne (i tanie) miejsce w cichej uliczce tuż przy dworcu autobusowym, trochę daleko od centrum turystycznego, ale w przypadku Kanchanaburi "daleko" oznacza 3-5 minut jazdy tuk tukiem, więc da się przeżyć ;) Jeśli wolicie zatrzymać się w centrum, polecam z kolei Jolly Frog.
Zwiedzanie miasteczka wyglądało standardowo (pakiet atrakcji jest tu stały), czyli most na rzece Kwai, Muzem II Wojny Światowej i Ceramiki (!), cmentarz wojenny. Poszłyśmy też na lunch do mojej ulubionej wegetariańskiej knajpy On's Thai Issan Vegetarian Restaurant, która od mojej poprzedniej wizyty w Kanchanaburi się rozbudowała - poprzedni lokal służy teraz jako sala lekcyjna podczas kursów gotowania, a nowa restauracja jest naprzeciwko. Za to jedzenie nadal tak samo pyszne :)
Korzystając z okazji, zrobiłam też pranie w jednej z samoobsługowych pralni, w której była też od razu suszarka do ubrań.
Wieczorem wyskoczyłam jeszcze na night market, gdzie objadłam się sushi, a potem poszłam spać, bo następnego dnia czekała nas podroz do Ayutthai.

Z powrotem w Bangkoku!

Wreszcie nadszedł ten dzień - z plecakiem ciężkim  jak nigdy przedtem (w końcu wyjeżdżam na kilka miesięcy) wsiadlam do samolot i rozpoczęłam podróż.  Lot co prawda nie należał do najbardziej komfortowych,  bo siedziałam w ostatnim rzędzie przy toalecie, a pozatym nie było cateringu,  ale biorąc pod uwagę,  że za 500 złotych miałam bilet na bezpośredni lot dreamlinerem, raczej nie mogę narzekać; )

Niestety,  przez cały lot nie zmrużyłam oka, więc kiedy rano wylądowaliśmy w Bangkoku, wiedziałam,  że to będzie ciężki dzień.  Na lotnisku kupiłam od razu kartę sim do telefonu,  żeby mieć wszędzie internet.  Co prawda prawie wszędzie jest darmowe wi-fi, ale planuję za 3 tygodnie przesiąść się na rower, więc wolę miec dostęp do internetu w każdym miejscu.  Karta do telefonu za 550baht w sieci AIS zapewnia 4,5 GB transferu danych przez miesią (i 50 baht do wykorzystania na rozmowy i smsy), czyli zupełnie wystarczająco.  

Na lotnisku wsiadłyśmy w kolejkę (airport city link) do centrum, a później w 5 osób (z moją przyjaciółką i trójką Polaków,  z którymi leciałyśmy samolotem) złapaliśmy tuk tuka, który teoretycznie był dwuosobowy, wiec jazda w piątkę z naszymi bagażami była sama w sobie przygodą.  

Pierwsza polowa dnia upłynęła nam na odsypianiu lotu,  ale po południu wsiadlysmy w łódkę i popłynęłyśmy do Chinatown- mekki smakoszy. Chinatown nie zawiodło, sataye z sosem orzechowym, sajgonki i kaczka w cynamonowej marynacie  pozwoliły nam zapomnieć o trudach podróży.  Postanowiłyśmy zobaczyć jeszcze flower market, a po drodze wejść na dworzec Hua Lompong, żebym kupiła bilet do Chiang Mai. Jadę tam dopiero za 2 tygodnie, ale bilety szybko się wyprzedają, zwłaszcza w tym okresie - dzień po moim planowanym przyjeździe zacznie się Songkran, czyli tajski Nowy Rok.  Songkran szczególnie hucznie jest obchodzony w Bangkoku i właśnie w Chiang Mai. I rzeczywiście,  z biletami był problem. Na wybrany przeze mnie termin anina kolejne 2 dni nie było już żadnych miejsc sypialnych ani nawet sensownych miejsc siedzących.  Zostały tylko miejsca siedzące w trzeciej klasie w nocnym pociągu,  który jedzie 14 godzin.  Czeka mnie więc niezwykle komfortowa podróż ;) Na pocieszenie czekały mnie za to piękne widoki na targu kwiatowym. Na kwiaty jest tu duży popyt, bo Tajowie składają je w świątyniach i kapliczkach domowych. Targ byl więc pełen ludzi i kwiatów w przeróżnych postaciach - bukietów,  girland, a nawet samych kielichów. Wyglądało to niesamowicie - zwłaszcza girlandy robiły wrażenie.
Następnego dnia wstalam wcześnie rano  wiec korzystając ze sprzyjającej temperatury poszłam pobiegać do parku obok pałacu królewskiego.  Spotkałam pojedyncze osoby, które wpadły na ten sam pomysł - zdecydowanie więcej ludzi decyduje się na uprawianie sportów po zmroku.
Następny dzień upłynął nam na zwiedzaniu Wat Mahathat (mniej znana świątynia niedaleko Grand Palące, bardzo klimatyczna), Wat Pho (Zuza zwiedzała, ja usiadłam z książką przy mrożonej herbacie jaśminowej, bo juz tam kiedyś byłam - ale uważam, że warto się tam wybrać, odsyłam do wpisu sprzed 2 lat) i Wat Saket na Golden Mount - jednej z moich ulubionych świątyń, którą odwiedziłam po raz kolejny. Golden Mount to świątynia wybudowana na wzgórzu powstałym z gruzów stupy postawionej przez Ramę III, która przewróciła się wskutek erozji gleby. W zasadzie świątynia nazywa się Wat Saket, a Golden Mount to nazwa wzgórza, ale ono całe stało się poniekąd obiektem sakralnym, znajdują się na nim gongi, dzwony, posągi buddy i pomnik / instalacja upamiętniająca fakt, ze podczas epidemii cholery składowano tu zwłoki.
Popołudnie przeznaczamy na relaks w Parku Lumphini. Niestety, nie udaje nam się spotkać waranów, które żyją tam na wolności, ale rano widziałyśmy jednego na ulicy, więc tę atrakcję mamy zaliczoną. Odwiedzamy też Erawan Shrine (Kapliczkę Słonia Erawan?), w której Tajowie modlą się i składają dary: kadzidła, owoce, monety, kwiaty i figurki słonia. Można też zapłacić pracującym tam kobietom, żeby śpiewały, podczas gdy my się modlimy. Ta usługa cieszy się sporym zainteresowaniem. Erawan Shrine robi niesamowite wrażenie również dlatego, że znajduje się w bogatej dzielnicy miasta, przy samym centrum handlowym ze sklepami Louisa Vuittona czy Stelli McCartney. Zderzenie tych dwóch światów robi piorunujące wrażenie.
Na zakończenie dnia zaliczamy jeszcze atrakcje w postaci przejażdżki SkyTrainem, bo chemy zobaczyć miasto z góry. Niestety, w oknach wagonów odbija się światło, więc za wiele nie widzimy ;)
Początkowy plan zakładał, że po 2 dniach w Bangkoku pojedziemy na trekking do Parku Narodowego Khao Yai, a stamtąd do Ayutthai. Plany mają jednak to do siebie, że lubią się zmieniać. Dochodzimy do wniosku, że trekking z naszymi ciężkimi plecakami po ostatnich 2 dniach spędzonych na intensywnym chodzeniu po mieście niekoniecznie nas uszczęśliwi. Zamiast tego decydujemy się zostac dzień dłużej w Bangkoku, a potem pojechać na 1 noc do Kanchanaburi o stamtąd do Ayutthai.
Następny dzień Zuza przeznacza na zwiedzanie Grand Palace, a ja na nadrabianie zaległości w lekturach. W Pałacu Królewskim nigdy nie byłam, ale jakoś mnie tam nie ciągnie, głównie z uwagi na tłum turystów i hałas (nadawane przez megafon komunikaty dla zwiedzających działają na mnie odstraszająco). Kupuje więc na pobliskim straganie szejka z mango i bananów, siadam w hostelowym ogródku na macie, otwieram reportaż Tiziano Terzaniego o Azji i czuję się całkiem zadowolona :)

Szczepienia przed podróżą do Azji - gdzie, kiedy, na co?

Na początku tego posta wyjaśniam jedną kwestię formalną, chyba dość oczywistą - informacje, które tu zamieszczam, oparte są wyłącznie na moich własnych doświadczeniach, nie mogą one zastąpić konsultacji z lekarzem (którym ja nie jestem). Mimo to zdecydowałam się opisać, jak to wyglądało w moim przypadku, żeby ułatwić innym przygotowania - porada lekarska jest konieczna, ale zestaw zalecanych szczepień jest zazwyczaj w miarę zbliżony, dostosowany do celu podróży, a nie do uwarunkowań osobistych konkretnego pacjenta.

Jakie zatem szczepienia robiłam, a z jakich zrezygnowałam i dlaczego?

WZW typu B - na żółtaczkę typu B byłam szczepiona w podstawówce, kiedy poszłam do lekarza, zrobił mi badanie krwi i okazało się, że nadal mam zachowaną odporność na tę chorobę. Lekarz powiedział, że po 10 latach od czasu szczepienia warto sprawdzić, czy nadal jesteśmy uodpornieni.

WZW typu A - na żółtaczkę typu A w szkole szczepień nie było (a przynajmniej nie za moich czasów, nie wiem, jak to wygląda obecnie). Lekarka zaleciła mi to szczepienie, kiedy po raz pierwszy jechałam na wakacje do Tajlandii. Szczepienie robi się dwa razy, w odstępie 6 miesięcy, przy czym już po pierwszej dawce można jechać na wakacje, drugie ma charakter utrwalający. Szczepienie można zrobić nawet 2 tygodnie przed wyjazdem. Koszt jednej dawki to ok. 180 zł, podczas żółtego tygodnia (2 razy do roku, na początku kwietnia i na początku października) są zniżki, ja płaciłam 150 zł. Po pół roku powtórzyłam szczepienie (znowu w trakcie żółtego tygodnia) i mam z tym spokój na zawsze. Jest to starndardowa szczepionka dostępna w punktach szczepień.

Błonica, tężec, krztusiec - na szczęście nie musiałam robić tego szczepienia (to jest jedna szczepionka na trzy choroby), bo miałam je robione w wieku 19 lat jako szczepienie obowiązkowe, a zachowuje ono ważność na 10 lat. W związku z tym będę musiała je powtórzyć w przyszłym roku, ponieważ przy wyjazdach do Azji Południowo-Wschodniej jest ono zalecane.

Dur brzuszny - dziś wróciłam ze szczepienia na dur brzuszny, stąd inspiracja do napisania tego posta ;) Jakkolwiek przed wyjazdem do Tajlandii lekarka nie uznała tego za konieczne, w przypadku Laosu czy Wietnamu widnieje ono na liście zalecanych szczepień (na dobrą sprawę powinnam była zaszczepić się na dur brzuszny przed zeszłorocznym wyjazdem do Kambodży, ale odpuściłam). Szczepienie nie jest tanie, kosztuje ok. 230 zł i trzeba je powtarzać co 3 lata. Nie chciałabym jednak spędzić miesiąca na leczeniu duru brzusznego. Na dur brzuszny nie wszędzie można się zaszczepić - w mojej przychodni (w Poznaniu) tego nie robią, dzwoniłam do prywatnej kliniki, która teoretycznie ma te szczepienia w swojej ofercie, ale też im się skończyły i w efekcie szczepiłam się w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemologicznej (na miejscu jest lekarz, który od razu bada, czy są jakieś przeciwwskazania zdrowotne do szczepienia). Podobno wystarczy zaszczepić się tydzień przed wyjazdem.

Japońskie zapalenie mózgu - to szczepienie początkowo zignorowałam celowo, a teraz chyba trochę żałuję. W internecie czytałam, że ma ono skutki uboczne, żeby go nie robić, jeśli nie jedzie się np. na wyprawę badawczą do dżungli. Dzisiaj jednak lekarz w Sanepidzie powiedział mi, że mimo wszystko warto takie szczepienie na wszelki wypadek zrobić przy dłuższym wyjeździe w wybrane przeze mnie rejony (czyli Laos, Wietnam, Kambodża), zdementował też plotki o skutkach ubocznych. Nie zdążę już jednak się zaszczepić przed wylotem, ponieważ szczepienie składa się z 2 dawek podawanych w odstępie 28 dni (i 1 dawki przypominającej po roku). Cóż, miejmy nadzieję, że nic mi nie będzie. Poza tym to szczepienie jest dość drogie - według cenników w internecie 1 dawka kosztuje 340-410 zł (a dawek mamy trzy).

Denga - na dengę nie ma szczepień. 

Malaria - podobnie jak w przypadku dengi, na malarię nie ma szczepień. Można brać ewentualnie profilaktycznie tabletki na malarię, np. malarone, na temat którego napisano już całe eseje w internecie. Ja malarone nie biorę (pomijając wszystko inne, przy kilkumiesięcznym wyjeździe chyba bym zbankrutowała).

Więcej szczepień nikt mi nie sugerował, lekarz powiedział, że mam wystarczający komplet, jestem przygotowana i mogę jechać w długą podróż. Pamiętajcie też, że pakiet szczepień, jakkolwiek raczej niewykraczający ponad to, co napisałam powyżej, zależy od długości podróży, jej celu i tego, co zamierzamy robić na miejscu (inne ryzyko występuje podczas pobytu na wsi, inne w mieście, jeszcze inne na wyspach).

Więcej informacji o szczepieniach znajdziecie tutaj.

Znowu w drogę!

To już postanowione, w Niedzielę Wielkanocną wyruszam w kolejną  podróż, tym razem kilkumiesięczną! Zaczynam w Bangkoku, a póżniej wszystko może się zdarzyć :) Aktualny plan zakłada, że po miesięcznym pobycie w Tajlandii wyruszę w stronę Laosu, Wietnamu i Kambodży na rowerze. Jeśli więc ktoś z Was ma doświadczenie w kupowaniu roweru i sakw w Tajlandii, chętnie skorzystam! W rower prawdopowodbnie będę chciała zaopatrzyć się w Chiang Mai, żeby przez Chiang Rai, a później przez Chiang Khong pojechać do Laosu. Biorąc pod uwagę, że będzie to moja pierwsza wyprawa rowerowa, wyzwanie jest spore :)

tym razem plan jest rowerowy, więc pieszych spacerów będzie mniej ;)